Nowe badania opublikowane w czasopiśmie Nature Communications pokazują, że ludzki mózg nie starzeje się liniowo, ale przechodzi przez pięć odrębnych faz rozwoju i upadku, charakteryzujących się kluczowymi strukturalnymi punktami zwrotnymi w wieku dziewięciu, 32, 66 i 83 lat. Zmiany te wpływają na sposób, w jaki przetwarzamy informacje przez całe życie.
Wczesny rozwój mózgu: od urodzenia do dziewięciu lat
Od urodzenia do dziewiątego roku życia połączenia neuronowe w mózgu rozwijają się szybko, tworząc podstawową architekturę. Okres ten charakteryzuje się stałymi wzorcami wzrostu, co oznacza, że w tych ważnych latach mózg u każdego człowieka kształtuje się w podobny sposób. Ta wczesna faza kładzie podwaliny pod przyszłe zdolności poznawcze.
Okres dojrzewania i szczytowa wydajność: od 9 do 32 lat
Wraz z nadejściem okresu dojrzewania mózg zaczyna się restrukturyzować i proces ten trwa aż do 32. roku życia. W tym okresie rozwój strukturalny osiąga swój szczyt, co sugeruje, że wczesna dorosłość to okres maksymalnej sprawności poznawczej. Neurobiolog Alexa Mousley, główna autorka badania, zauważa, że zmiany zachodzące w tej epoce różnią się od tych zachodzących w innych fazach życia.
Długi płaskowyż: po 32 latach
W wieku około 32 lat mózg wchodzi w najdłuższą fazę restrukturyzacji. Chociaż powiązania zaczynają się stabilizować, według wcześniejszych badań okres ten zbiega się z okresem stagnacji inteligencji i osobowości. Ta stabilizacja wskazuje, że mózg osiąga poziom dojrzałości, przy którym dalszy szybki rozwój ulega spowolnieniu.
Upadek i degradacja: od 66 do 83 lat
Po 65 roku życia połączenia mózgowe zaczynają się zanikać, a w wieku 83 lat łączność zanika jeszcze bardziej. Zmiany te wyznaczają początek pogorszenia funkcji poznawczych związanego ze starzeniem się. Chociaż dokładne mechanizmy pozostają niejasne, zmiany te są naturalną częścią procesu starzenia.
Co to oznacza?
Wyniki badania mogą odzwierciedlać szersze wzorce ludzkiego doświadczenia, jak zauważa profesor Uniwersytetu Cambridge Duncan Astle: „Mózgi również przechodzą przez te epoki”. Badanie pozostawia jednak otwarte pytania dotyczące czynników napędzających te zmiany. Styl życia, czynniki genetyczne i ewolucja mogą odgrywać pewną rolę.
Ostatecznie, choć badania ujawniają wyraźne fazy starzenia się mózgu, przyczyny tych zmian pozostają nieznane. Konieczne są dalsze badania, aby zrozumieć, jak zoptymalizować zdrowie mózgu na przestrzeni całego życia.
